Οι δέκα ανοικτές πληγές της κυπριακής οικονομίας

Ποια τα κύρια προβλήματα που αγγίζουν τον τόπο
Οι δέκα πληγές του Φαραώ δεν ήταν τίποτε μπροστά στις ανοικτές πληγές της κυπριακής οικονομίας, που δεν επουλώνονται με τίποτα, επειδή ούτε η κυβέρνηση ούτε τα κόμματα ούτε τα οργανωμένα σύνολα επιθυμούν να συναινέσουν και να επιχειρήσουν τις αναγκαίες, οδυνηρές πολλές φορές, τομές.

*Ποια προβλήματα δημιούργησε η χρηματοοικονομική κρίση και δεν ανοίξαμε τα μάτια μας για να τα δούμε έγκαιρα
*Τα ήδη μεγάλα προβλήματα επαυξάνονται και στοιβάζονται, περιμένοντας τον από μηχανής θεό να τα επιλύσει
*Ο δανεισμός από το εξωτερικό γίνεται δυσβάστακτος για την οικονομία και τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις άρχισαν το μεγάλο «στρίμωγμα»

*Η καταστροφή που έφερε μαζί της η φονική έκρηξη στο μοναδικό σύγχρονο ηλεκτροπαραγωγό σταθμό του νησιού, παραλύει κυριολεκτικά την οικονομία μας
*Ενώ ακόμη συζητούν και θα συζητούν για τα αυτονόητα μέτρα που όφειλαν να πάρουν χθες, η οικονομία βρίσκεται με το ένα «πόδι» στο Μηχανισμό Στήριξης
Από πού ν' αρχίσεις και πού να τελειώσεις. Από τα διαρθρωτικά προβλήματα της κυπριακής οικονομίας που συσσωρεύτηκαν για χρόνια και ήλθαν βουνό να μας βρουν. Από τα προβλήματα που δημιούργησε η χρηματοοικονομική κρίση και δεν ανοίξαμε τα μάτια μας για να τα δούμε έγκαιρα ή τα νέα προβλήματα που προστέθηκαν στα υπάρχοντα, σε αυτά που δημιούργησε η φονική έκρηξη στη Ναυτική Βάση «Ευάγγελος Φλωράκης». Από εκεί και πέρα αρχίζουν πια τα πολύ δύσκολα αφού η καταστροφή που έφερε μαζί της η φονική έκρηξη στο μοναδικό σύγχρονο ηλεκτροπαραγωγό σταθμό του νησιού, παραλύει κυριολεκτικά την οικονομία μας.
Kαι ενώ ακόμη συζητούν και θα συζητούν για τα αυτονόητα μέτρα που όφειλαν να πάρουν χθες, η οικονομία βρίσκεται με το ένα «πόδι» στο Μηχανισμό Στήριξης, με όλες τις συνεπακόλουθες επιπτώσεις για ένα κράτος-μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι ξένοι άρχισαν να μας ασκούν δριμεία κριτική και να μας πιέζουν, ο δανεισμός από το εξωτερικό γίνεται δυσβάστακτος για την οικονομία και τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις άρχισαν το μεγάλο «στρίμωγμα». Τα ήδη μεγάλα προβλήματα επαυξάνονται και στοιβάζονται, περιμένοντας τον από μηχανής θεό να τα επιλύσει.
Από πού ν' αρχίσει κανείς; Από την κατάσταση των δημόσιων οικονομικών που κάθε μέρα που περνά ξεδιπλώνεται μια νέα οδυνηρή πραγματικότητα που δεν την γνωρίζαμε -μάλλον την υπολογίζαμε, όχι όμως στις τρομακτικές διαστάσεις που δείχνουν οι αριθμοί σήμερα-, από το θεσμό της ΑΤΑ, ο οποίος από ευλογία μετατρέπεται σε κατάρα ή από το συνταξιοδοτικό που, εάν δεν επιλυθεί άμεσα, θα τορπιλίσει όλες τις κατακτήσεις των εργαζομένων και θα αφήσει γενιές και γενιές εκτεθειμένες;
Τι να πούμε για την αγορά εργασίας που κλυδωνίζεται και την ανεργία που μήνα με το μήνα τραβά την ανηφόρα ή για το κρατικό μισθολόγιο που το μοσχοπληρώνουμε και τη δημόσια υπηρεσία που δεν πρόκειται να αλλάξει νοοτροπία, πόσω μάλλον να κάμει θυσίες για να σωθεί ο τόπος. Σε όλα αυτά, βέβαια, προστέθηκαν τα τελευταία χρόνια άλλες εξίσου δύσκολες καταστάσεις, όπως η έκθεση των κυπριακών τραπεζών στην Ελλάδα, η υπερχρέωση των κυπριακών νοικοκυριών και επιχειρήσεων που αποτελούν μεγάλες κρυφές απειλές, και τα προβλήματα στην αγορά ακινήτων με τις ψηλές παραφουσκωμένες τιμές και το απότομο «ξεφούσκωμα» που εκθέτει το χρηματοπιστωτικό σύστημα και τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά.

Συνταξιοδοτικό: Ωρολογιακή βόμβα
Το συνταξιοδοτικό είναι ένα ζήτημα που απασχολεί όχι μόνο την Κύπρο αλλά και άλλες χώρες, και τα τελευταία χρόνια με μεγάλη ένταση και ενδιαφέρον τα ευρωπαϊκά κράτη. Η Κύπρος εδώ και καιρό εντείνει τις προσπάθειές της για να εξεύρει λύσεις στο συνταξιοδοτικό ζήτημα, μιας και οι δαπάνες για συντάξεις απορροφούν μεγάλο μέρος των κρατικών εξόδων και του Ταμείου Κοινωνικών Ασφαλίσεων.
Όσοι ασχολήθηκαν με το θέμα και κατέγραψαν την πραγματική κατάστασή του σε διάφορες εκθέσεις και σημειώματά τους αναφέρονται σε μια «ωρολογιακή βόμβα» έτοιμη να εκραγεί και να τινάξει συθέμελα την κυπριακή οικονομία. Η αναβλητικότητα που παρατηρείται στο ζήτημα του συνταξιοδοτικού και στις επιμέρους πτυχές του, δημιουργεί τεράστια προβλήματα στο σύστημα και επιδεινώνει την κατάσταση των δημόσιων οικονομικών.
Μόνο τα τελευταία στοιχεία του Υπουργείου Οικονομικών παρουσιάζουν αυξημένες τις πληρωμές των Ταμείων Κοινωνικών Ασφαλίσεων με μιαν αύξηση κατά 5,3% ή €31,6 εκ., που φθάνει τα €623,2 εκ. το πρώτο εξάμηνο του έτους από €591,6 εκ. την αντίστοιχη περσινή περίοδο. Οι συνεισφορές στα Ταμεία Κοινωνικών Ασφαλίσεων παρουσίασαν επίσης αύξηση της τάξης του 2,8% και ανήλθαν στα €536,5 εκ. σε σύγκριση με €521,8 εκ. πέρσι. Όπως εξελίσσονται τα πράγματα κανένας δεν μπορεί να είναι σίγουρος ότι η αλλαγή στον τρόπο καταβολής του συνταξιοδοτικού για τους νεοεισερχόμενους στον ευρύτερο δημόσιο τομέα, και μόνο αυτή, θα μπορέσει να δώσει ουσιαστικές λύσεις στο ήδη «ματωμένο» σύστημα.

ΑΤΑ: Ευλογία ή κατάρα;
Ο θεσμός της ΑΤΑ ανέκαθεν προκαλούσε αντιπαραθέσεις ανάμεσα στις επιχειρηματικές οργανώσεις και το συνδικαλιστικό κίνημα. Εδώ και χρόνια είναι ένα από τα κύρια ζητήματα που παρουσιάζουν σε εκθέσεις τους για την Κύπρο το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και άλλοι οργανισμοί που αξιολογούν την κυπριακή οικονομία. Οι εκάστοτε κυβερνήσεις, με κύρια την Κυβέρνηση του κ. Δημήτρη Χριστόφια δεν επιθυμούν να αγγίξουν το θεσμό της ΑΤΑ και ο τέως πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας Τάσσος Παπαδόπουλος χαρακτήρισε το θεσμό ως ευλογία.
Πόση ευλογία, όμως, μπορεί να φέρει σε μια κοινωνία σε κατάσταση ύφεσης ένας θεσμός, όταν μάλιστα οι περισσότεροι εργαζόμενοι -κυρίως του ιδιωτικού τομέα που είναι και χαμηλόμισθοι- δεν έχουν την «πολυτέλεια» να ευλογηθούν από αυτόν; Πόση ευλογία μπορεί να φέρει στο κράτος ένας θεσμός όταν -στην κρισιμότερη καμπή της κυπριακής οικονομίας, σε μια κατάσταση ύφεσης- τα δημόσια ταμεία επιβαρύνονται με πέραν των 35 εκατομμύρια ευρώ για να καλυφθεί το τιμαριθμικό επίδομα των δημόσιων υπαλλήλων; Eκείνο που ζητείται αυτήν τη στιγμή επισταμένα δεν είναι η πλήρης κατάργηση του θεσμού αλλά η συζήτησή του και η προσαρμογή του στα σημερινά δεδομένα.

Δημόσια Οικονομικά - Αποφάσεις χθες

Αυτήν τη στιγμή η κατάσταση των δημόσιων οικονομικών είναι κάτι περισσότερο από οδυνηρή. Ούτως ή άλλως, με την επέκταση της χρηματοοικονομικής κρίσης και τις απώλειες εσόδων που κατέγραψαν τα δημόσια ταμεία λόγω των μειωμένων εσόδων και των γενναιόδωρων κοινωνικών παροχών, η Κύπρος ήταν υποχρεωμένη να λάβει μέτρα δημοσιονομικής εξυγίανσης εδώ και πολύ καιρό. Η κατάσταση επιδεινώνεται μέρα με τη μέρα και καθιστά αδήριτη την ανάγκη να ληφθούν μέτρα χθες, μιας και τα πράγματα οδεύουν προς το χειρότερο λόγω της φονικής έκρηξης στο Μαρί και των επιπτώσεων που δέχεται ολόκληρη η οικονομία.
Η αναβλητικότητα στη λήψη μέτρων καθιστά την Κύπρο αναξιόπιστο εταίρο και αναμφισβήτητα την ωθεί προς το Μηχανισμό Στήριξης της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Όπως ανακοινώθηκε επίσημα την περασμένη Δευτέρα από το Υπουργείο Οικονομικών, το πρώτο εξάμηνο του 2011 -πριν από τη φονική έκρηξη- η δημοσιονομική κατάσταση της Κύπρου ήταν εκτός ελέγχου. Το πρώτο εξάμηνο του έτους, το δημοσιονομικό έλλειμμα έφθασε στα €637,2 εκ. , ήτοι 3,47% του ΑΕΠ έναντι €329,1 εκ. ή 1,89% του ΑΕΠ πέρσι. Το δημοσιονομικό ισοζύγιο παρουσιάζει έλλειμμα εξαιτίας της απότομης αύξησης των εξόδων, αλλά κυρίως της αύξησης του κόστους εξυπηρέτησης του δημόσιου χρέους.
Τη μεγαλύτερη αύξηση παρουσιάζουν οι δαπάνες για την εξυπηρέτηση του δημόσιου χρέους (αυξήθηκαν κατά €90,5 εκ., ήτοι στα €286,9 εκ. από €196,4 εκ.).
Την ίδια στιγμή καταγράφεται μια μείωση στα κρατικά έσοδα που φθάνει τα €42 εκ. έναντι μείωσης €20 εκ. το πρώτο πεντάμηνο του έτους. Το Υπουργείο Οικονομικών σε παλαιότερες εκτιμήσεις του θεωρούσε ότι το δημοσιονομικό έλλειμμα θα περιοριζόταν στο 4,5% του ΑΕΠ το 2011 (5,3% το 2010). Με τα νέα δεδομένα οι εκτιμήσεις του αναθεωρούνται στο 5,5%. Μόνο οι επιπτώσεις της φονικής έκρηξης στα δημόσια οικονομικά φθάνουν το 1% του ΑΕΠ.
Αγορά εργασίας - Ανεργία - Τώρα αρχίζουν τα δύσκολα
Η ΑΓΟΡΑ εργασίας της Κύπρου μέχρι σήμερα δεν παρουσίαζε ιδιαίτερα προβλήματα, καθώς, λόγω των ψηλών ρυθμών ανάπτυξης της κυπριακής οικονομίας, δημιουργούνταν συνθήκες απασχόλησης. Μάλιστα, υπήρχαν και έντονες απαιτήσεις για εισαγωγή ξένου εργατικού δυναμικού για να καλυφθούν τομείς στους οποίους δεν υπήρχε ενδιαφέρον από Κύπριους εργαζομένους. Με τη διάχυση της χρηματοοικονομικής κρίσης στην κυπριακή οικονομία και με τις επιπτώσεις που δέχθηκε κυρίως η κατασκευαστική βιομηχανία, άρχισαν να αυξάνονται οι αριθμοί των ανέργων. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, τον Ιούνιο του 2011 σημειώθηκε μια αύξηση στους αριθμούς των εγγεγραμμένων ανέργων κατά 4.642 άτομα ή 20,7% σε σύγκριση με τον Ιούνιο του 2010.
Η αύξηση αυτή αποδίδεται κυρίως στους τομείς του εμπορίου (αύξηση 1.322 ανέργων), των κατασκευών (αύξηση 770), των δραστηριοτήτων υπηρεσιών παροχής καταλύματος και υπηρεσιών εστίασης (αύξηση 413), των μεταφορών και αποθήκευσης (αύξηση 375) και της μεταποίησης (αύξηση 358). Η δεύτερη μεγαλύτερη αύξηση καταγράφηκε στους νεοεισερχόμενους στην αγορά εργασίας (αύξηση 863 ανέργων). Εκείνο που τίθεται ως επιτακτική ανάγκη είναι η απορρόφηση των ανέργων μέσω ειδικών προγραμμάτων αλλά και με την εφαρμογή μιας πιο ευέλικτης οργάνωσης της εργασίας, μέσω της flexicurity.
Δουλεύουμε για το κράτος
ΤΑ ΚΡΑΤΙΚΑ ταμεία επιφορτίζονται συνεχώς από το ψηλό κρατικό μισθολόγιο και δεν μπορούν να αντέξουν από τις αυξήσεις των μισθών και της ΑΤΑ. Η διάρθρωση και το ύψος του μισθολογίου των δημόσιων και ημικρατικών υπαλλήλων εξακολουθεί να είναι ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα των δημόσιων οικονομικών με όλες τις συνεπακόλουθες επιπτώσεις στο οικονομικό οικοδόμημα της Κύπρου. Παρά τις δεσμεύσεις, τις υποσχέσεις και τις δηλώσεις περί συγκράτησής τους, οι κρατικές δαπάνες αυξήθηκαν κατά €308,1 εκ. ή με ρυθμό 11,9%, φθάνοντας τα €2890,3 εκ. έναντι €2582,3 εκ. πέρσι.
Κύρια αιτία δεν είναι άλλη από τα έξοδα για μισθούς και ημερομίσθια της κρατικής μηχανής που -σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία- παρουσίασαν μιαν αύξηση κατά 3,9% ή €34,3 εκ., φθάνοντας τα €904,4 εκ. από €870 εκ. την αντίστοιχη περσινή περίοδο. Η εμμονή της δημοσιοϋπαλληλικής οργάνωσης ΠΑΣΥΔΥ να μη συναινεί σε μείωση των απολαβών των κρατικών λειτουργών δημιουργεί συνεχή προβλήματα στη διαχείριση των δημόσιων οικονομικών και παίρνει πολύ πίσω τις αποφάσεις για εξυγίανσή τους, με όλες τις απρόβλεπτες επιπτώσεις. Εάν σύντομα δεν ληφθούν αποφάσεις, οι επιπτώσεις θα είναι τεράστιες και εκείνος που θα την πληρώσει, με τον πιο επώδυνο τρόπο, είναι ο κυπριακός λαός.

Δημόσια Υπηρεσία: Η Λερναία Ύδρα
Η ΔΗΜΟΣΙΑ Υπηρεσία της Κύπρου πάσχει από χρόνια διαρθρωτικά προβλήματα. Κάθε φορά που αναλαμβάνει τη διακυβέρνηση του κράτους μια νέα Κυβέρνηση θέτει ως προτεραιότητά της την πάταξη της γραφειοκρατίας, την εξάλειψη ή τον περιορισμό στο ελάχιστο των σοβαρών αδυναμιών στη λειτουργία του συστήματος, σε σχέση με τις διαδικασίες, το διοικητικό φόρτο αλλά και τα φέουδα που έχουν δημιουργηθεί στο δημόσιο και ημιδημόσιο τομέα. Όλα λειτουργούν ανασταλτικά στην αύξηση της παραγωγικότητας της δημόσιας υπηρεσίας που εξακολουθεί να παραμένει σε χαμηλά επίπεδα. Μόνο η μελέτη των εκθέσεων της Γενικής Ελέγκτριας του κράτους κ. Χρυστάλλας Γιωρκάτζη δίνουν μια μικρή αλλά πικρή γεύση των όσων συμβαίνουν στην κρατική μηχανή.
Τραπεζικός τομέας: Η αιχμή του δόρατος

ΟΙ ΤΡΑΠΕΖΕΣ ήταν πάντοτε η αιχμή του δόρατος και το βαρόμετρο της κυπριακής οικονομίας. Ένας εύρωστος και δυνατός τραπεζικός τομέας είναι η ασπίδα προστασίας και η διασφάλιση του οικονομικού παρόντος και μέλλοντος της Κύπρου. Ένας ευάλωτος, αδύνατος χρηματοπιστωτικός τομέας είναι η μεγαλύτερη απειλή για ολόκληρη την οικονομία. Ο τραπεζικός τομέας περνά μέσα από συμπληγάδες εξαιτίας της εκτεταμένης έκθεσής του στην Ελλάδα, λόγω της επέκτασης των κυπριακών τραπεζών στη χώρα. Οι κυπριακές τράπεζες ακόμη καταφέρνουν να ισορροπούν εξαιτίας της αυξημένης κεφαλαιακής επάρκειάς τους και της ρευστότητας που διαθέτουν.
Οι καταστάσεις, όμως, δυσκολεύουν συνεχώς εξαιτίας των συνεχών υποβαθμίσεων της κυπριακής οικονομίας από τους ξένους οίκους αξιολόγησης και στη συνέχεια των τραπεζών. Η καθυστέρηση στη λήψη μέτρων για διόρθωση των δημόσιων οικονομικών και οι συνεχείς απειλές που υπάρχουν ακόμη για την ελληνική οικονομία ανησυχούν και προβληματίζουν συνεχώς το χρηματοπιστωτικό σύστημα. Αιχμή του δόρατος εξακολουθούν να είναι οι καταθέσεις των ξένων, η φυγή των οποίων εκτιμάται ότι θα είναι το τέλος για την κυπριακή οικονομία.
Χρέη νοικοκυριών: Εστία κινδύνου

ΟΙ ΣΥΝΕΧΕΙΣ μεταβολές στα δανειστικά επιτόκια και τα εισοδήματα αποτελούν τις κύριες πηγές κινδύνου που πιθανότατα θα επηρεάσουν την ικανότητα των κυπριακών νοικοκυριών να εξυπηρετούν τα δάνειά τους. Μια εστία κινδύνου για τους ισολογισμούς των κυπριακών νοικοκυριών είναι η περαιτέρω αισθητή πτώση των τιμών των οικιστικών ακινήτων. Δυστυχώς οι κίνδυνοι από τη χρηματοοικονομική σταθερότητα ανάμεσα στα κυπριακά νοικοκυριά αυξάνονται ακόμη περισσότερο, μετά τη φονική έκρηξη στο Μαρί.
Το πρώτο τρίμηνο του 2011 τα επιτόκια νέων στεγαστικών δανείων προς τα νοικοκυριά έχουν αυξηθεί περαιτέρω και εκτιμάται ότι οι νέες αυξήσεις στα δανειστικά επιτόκια έχουν επιφέρει μεγέθυνση του κόστους εξυπηρέτησης των χορηγήσεων. Η κατάσταση αυτή θα επιβαρύνει ακόμη περισσότερο τα κυπριακά νοικοκυριά. Ένας άλλος παράγοντας που επενεργεί αρνητικά στην όλη κατάσταση είναι η άνοδος της ανεργίας και η συρρίκνωση του διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών, μιας και αυτό το ενδεχόμενο τα εκθέτει σε μεγαλύτερους κινδύνους, καθώς επηρεάζεται η ικανότητα για αποπληρωμή των χρεών.
Να αναφέρουμε χαρακτηριστικά ότι το χρέος των νοικοκυριών ως ποσοστό του ΑΕΠ επεκτάθηκε στο 130,9% στο τέλος Δεκεμβρίου 2010, από 128,7% στο τέλος Ιουνίου 2010 και 124,1% στο τέλος Δεκεμβρίου του 2009.
Χρέη επιχειρήσεων - Πόσο θα αντέξουν;
ΔΕΝ είναι μόνο τα κυπριακά νοικοκυριά που ανησυχούν και πρέπει να ανησυχούν. Το ήδη ευάλωτο επιχειρηματικό κλίμα και η αρνητική ψυχολογία σε συνδυασμό με τις απώλειες των επιχειρήσεων λόγω της κρίσης -χειροτερεύουν μετά τη φονική έκρηξη- δημιουργούν μεγάλα προβλήματα, κυρίως στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Είναι χαρακτηριστικά τα στοιχεία της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου που δείχνουν το λόγο του χρέους των μη χρηματοοικονομικών επιχειρήσεων προς το ΑΕΠ, που αυξήθηκε στο 156% στο τέλος του Δεκεμβρίου 2010, σε σύγκριση με 145,8% στο τέλος Ιουνίου 2010 και 139,8% στο τέλος Δεκεμβρίου του 2009. Σύμφωνα με εκτιμήσεις του Υπουργείου Οικονομικών, πριν από τη φονική έκρηξη στο Μαρί οι επιχειρηματικές προσδοκίες για τις προοπτικές, στους επόμενους μήνες, παρουσιάζουν αρνητική τάση στη βιομηχανία και ενίσχυση της τάσης σταθεροποίησης στους υπόλοιπους τομείς. Τώρα τι γίνεται;
Tομέας ακινήτων - Πάει πακέτο με την οικονομία
Η ΚΑΘΕΤΗ πτώση των πωλήσεων ακινήτων κατά 19% στη Λευκωσία, 2% στη Λεμεσό, 35% στη Λάρνακα, 25% στην Ελεύθερη Αμμόχωστο, 23% στην Πάφο το πρώτο εξάμηνο του 2011 και με μια γενική πτώση κατά 32% σε σύγκριση με το πρώτο εξάμηνο του 2010 -σύμφωνα με τα πωλητήρια έγγραφα που έχουν καταχωρηθεί στο Κτηματολόγιο- βαθαίνει την ύφεση στον κλάδο των ακινήτων και στον κατασκευαστικό κλάδο.
Σύμφωνα με τα στοιχεία η πτώση στις πωλήσεις αφορά στο σύνολο των πόλεων, με εξαίρεση τη Λεμεσό όπου η μείωση είναι μικρή, και με χειρότερη την κατάσταση στη Λάρνακα και την ελεύθερη Αμμόχωστο. Μια σημαντική ένδειξη της κατάστασης στην αγορά ακινήτων και τη μελλοντική δραστηριότητα στον κατασκευαστικό τομέα είναι οι άδειες οικοδομής. Παρόλο που δεν υπάρχουν πρόσφατα στατιστικά στοιχεία για την κατάσταση, τα τελευταία στοιχεία που αφορούν στην περίοδο Ιανουαρίου - Απριλίου 2011 καταγράφουν μια μείωση της τάξης του 14% στις άδειες οικοδομής σε σύγκριση με την αντίστοιχη περσινή περίοδο.
Ένα άλλο σημαντικό στοιχείο είναι ότι η συνολική αξία των αδειών μειώθηκε κατά 24% και το συνολικό εμβαδόν μειώθηκε επίσης κατά 27,8%. Ο αριθμός των οικιστικών μονάδων παρουσίασε μείωση της τάξης του 40,2%. Είναι σημαντικό να δούμε πώς θα κινηθεί η αγορά μετά την ύφεση στην οποία περνά η κυπριακή οικονομία. Μια περαιτέρω καθοδική πορεία της αγοράς ακινήτων θα έχει επιπτώσεις στα κυπριακά νοικοκυριά που ήδη έχουν δανειστεί για την απόκτηση ακινήτου. Ανησυχητικές θα είναι οι επιπτώσεις και στο χρηματοπιστωτικό τομέα.

http://www.sigmalive.com/simerini/business/news/406805